Eğitimde bugünün büyük fotoğrafını çekemeden ülke olarak başarıyı yakalayamayız. Öğretmen yetiştirme çok zayıf, ders kitaplarımız çok yetersiz, müfredatımız düşünceli. Bir eğitim felsefecisi öğretmen olarak eğitimimizin sorunlarına dair çok fazla sorun sıralayabilirim. Fakat asıl problem eğitim meselelerinden çok bunların nasıl çözüleceğidir.
Eğitim yöneticilerinde gerçek bilgi olmadığı sürece eğitimde hakikat aksiyonda bulunamazlar. Eğitim tarihimize yakından baktığımızda; eğitim tarihimizi felsefi, toplumsal ve kültürel temelleri açısından yorumladığımızda MEB’in yerinde saydığını ve yapılan değişimlerin yapısal değil yüzeysel olduğunu görürüz.
Eğitim maksatlarına ulaşılamamış, siyaset eğitime müdahale etmiş, liyakatsiz eğitimciler atanmış ve eğitimden gereğince anlamayan bakanlar eğitimi yönetmeye çalışmışlardır. Eğitim tarihimizde elbette bir şeyler yapılmaya çalışılmıştır lakin bir türlü istenen maksatlara ulaşılamamıştır. Eğitimde niçin amaçlarımıza ulaşamadığımızı ortaya koyabilirsek nasıl başarabileceğimizi de daha rahat ortaya koyabiliriz.
DÜNYANIN SAYILI GÜÇLÜ EĞİTİM TARİHLERİNDEN BİRİNE SAHİP BİR ÜLKEYİZ ASLINDA!
Bizim eğitim tarihimiz Hun, Göktürk, Selçuklu ve Osmanlı eğitim sistemlerine dayanan ve dünya eğitim tarihinde de yeri olan bir tarihtir. Farabiler, İbn-i Sinalar, Balasangunlu Yusuflar, Erzurumlu İbrahim Hakkılar üzere kıymetli eğitimcilerimiz dünya eğitim tarihine ışık tutmuşlardır. Amasyalı Hüseyinoğlu Ali, 1450’li yıllarda günümüz eğitim bilimlerinin söylediği tam öğrenme kuramı, ferdi farklılıklara uygun eğitim yapılması üzere hususlarda ön fikirler belirtmiştir. Enderunlar üzere üst seviye yönetici yetiştiren kurumlar ve medreseler bir periyoda kıymetli beşerler yetiştirmişlerdir. Fakat maalesef medreseler, yalnızca 16 yüzyıla kadar Karahanlılardan Selçuklulara, Osmanlılara, dünya eğitim tarihine damga vurabilmişlerdir.
HER AKLIMIZA GELENİ EĞİTİMİN TAHLİL YOLU SANIP UYGULADIK
Madem bu kadar varlıklı bir eğitim tarihimiz var, eğitimde niçin istediğimiz noktalara ulaşamadık? Öncelikle eğitimimizde yapılmış olanlar araştırmaya ve uzmanlığa dayanmadan yapılmıştır. Her akla gelen eğitimin tahlil yolu sanılıp uygulanmıştır. Eğitim tarihimizin ışığından ve eğitim biliminin datalarından gereğince yararlanılmamıştır. Başlanan eğitim çalışmaları birebir hükümet devrinde bile olsa, yeni gelenler tarafından istikrarlı bir formda sürdürülmemiş, büsbütün kaldırılmıştır. Halbuki dünyada eğitimdeki muvaffakiyetin eğitim ıslahatlarının kalıcı bilgiye dayalı bir halde, bir sistem niyetini merkeze alarak ve bir süreci kapsayacak formda planlanarak yakalandığını görüyoruz.
EĞİTİM İDEOLOJİSİNE VE EĞİTİM ARAŞTIRMALARINA GEREKEN EHEMMİYET VERİLMEMİŞTİR
Ülkemizde eğitim ne kadar çok konuşulsa da özde eğitime pek kıymet verilmez. MEB ve hükümetler tarafından eğitim ideolojisine gereken ehemmiyet verilmemiş ve eğitim bilimciler gereğince dinlenmemiştir. Milli Eğitim Bakanlığı günü kurtarma çabasının ötesine geçememiştir. Yani MEB bir türlü istenilen kurumsallık seviyesine getirilememiştir.
NİCELİKSEL ARTIŞ NİTELİKSEL ARTIŞIN ÖNÜNE GEÇMİŞTİR
MEB’in yaptığı çalışmalarda, nitelik nitelik denmesine karşın genelde nicelik niteliğin önüne geçmiştir.1970’li yıllarda, on binlerce kişi hızlandırılmış ve mektupla öğretmen yetiştirme gibi yollarla öğretmen olarak atanmış, 1996 yılında 50 bin üniversite mezunu imtihansız ilkokul öğretmeni atanmıştır. Son yıllarda on binlerce kişi mülakatla nitelikten uzak bir formda atanmıştır.
Öğretmen üzere eğitimin ana ögesi bir hususta bile bunlar yapılmışsa başka mevzuların takdirini size bırakıyorum. Güçlü eğitim tarihimizdeki Ahmet Cevdet Efendi’nin ve Satı Bey’in öğretmen niteliğine dair önemli çalışmaları görmezden gelinmiştir. Öğretmen mutluluğu yakalanmadan eğitim sistemleri başarılı olamaz. Bundan ötürü öğretmen sorununa siyasetten ve günlük korkulardan uzak yaklaşmalıyız. Aslında öğretmen sorununa dair vaatler de slogan boyutunda kalmıştır.
EĞİTİMDE LİYAKATSİZLERE BİRÇOK HAK ETMEDİKLERİ YERLER VERİLMİŞTİR
Eğitimde yerimizde saymamızın bir öteki ana nedeni de liyakatin uygulanmamasıdır. Üst seviye eğitim bürokrasisinde, okul müdür ve müdür yardımcısı, öğretmen alımlarında liyakat yeterince uygulanamamıştır. İrrasyonel nedenlere dayandırılarak mülakatlar yapılmaya devam etmektedir. Müdür, müdür yardımcısı hatta öğretmen alımları bile mülakatla olmaya devam etmektedir. Meğer mülakat demek torpil demektir, bizim üzere ülkelerde. Koçi Bey’in, 1631 yılında söylediklerini maalesef aşamadık: “Hak etmeyenlere birçok mevkiler verildi. İyi- makus bilinmeyen oldu. Alim ve bilgisiz birbirinden ayrılmaz hale geldi.”
TÜRKİYE’NİN EĞİTİMDE KAYBEDECEK VAKTİ YOKTUR
Sonuç olarak uzun yıllardır MEB üst idarenin birçok eğitim idaresini, tarihini, ideolojisini, sosyolojisini yani bilimini bilmeyen şahıslardan oluşmaktadır. Bu hususları bilmeyenler nasıl eğitim kararları almakta ve eğitim siyasetleri geliştirmektedirler? MEB eğitim tarihimize gereken değeri vermemiş, eğitim kararlarını alırken eğitimcilerimizin, öğretmenlerimizin ve sahanın sesini duymamıştır. Eğitimimizi bir an evvel siyasetten ve popülist açıklamalardan uzaklaştırmalıyız.
Türkiye’nin eğitimde kaybedecek vakti yoktur. Bu kadar varlıklı bir eğitim tarihi olan ülkemizin eğitimden gereğince anlamayan bakanlarla, gelip eğitimi sıfırlayan takımlarla kaybedecek vakti yoktur. Şu ana kadar yapıldığı üzere her aklımıza geleni eğitimin tahlil yolu sanıp uygulayamayız. Eğitim ideolojisine, tarihine ve eğitim araştırmalarına gereken kıymeti vermeliyiz. Niteliksel artışı niceliksel artışın önüne geçirmeliyiz. Eğitimde liyakatsizlere birçok hak etmedikleri yerleri vermekten vazgeçmeli ve mülakatı kaldırmalıyız.
Bu devletin yatılı okullarında, öğretmen liselerinde yetişmiş bir öğretmen ve bu ülkeye borcunu eğitimle ödemeye yemin etmiş biri olarak tek memnunluk kaynağım bu ülkenin çocuklarının yüzündeki gülücüklerdir. Çağamızın çoluğumuzun geleceği için çalışan, Başöğretmen Atatürk’ün izindeki 1 milyonun üzerindeki irfan ordusu öğretmenin ve eğitim yöneticilerimizin yol göstericiliğinde ülke olarak “BİR” olabilirsek, evvel liyakat ve bilim diyebilirsek, Köy Enstitüleriyle dünya eğitim tarihinde yaptığımızı günümüzün şartlarına uygun olarak tekrar yapabilirsek eğitimde başarıyı yakalayabiliriz? Türkiye Hepimizin, Eğitim Hepimizin…